Bakliyatlar… Günümüz sofralarının vazgeçilmezleri, sağlıklı yaşamın temel taşları. Ancak bu mütevazı gıdalar, sadece mutfaklarda değil; tarih boyunca mitolojilerde, dini ritüellerde, sembollerde ve halk inanışlarında da önemli bir yere sahip olmuştur. Nohutun, mercimeğin, fasulyenin hikâyesi; tanrıların sofralarına, kahramanların yolculuklarına ve halk efsanelerine kadar uzanır.
Bu yazıda sizi, tarihin derinliklerinden günümüze ulaşan bakliyatların gizemli dünyasında mitolojik bir yolculuğa çıkarıyoruz.
🏺 1. Antik Yunan’da Bakliyat ve Ruhlar Dünyası
Antik Yunan kültüründe bakliyatlar yalnızca besin değil, aynı zamanda ruhsal dünyayla iletişim kurmanın bir aracıdır.
● Mercimek ve Ölüm Bağı
-
Yunan mitolojisinde mercimek, ölüm ve matemle ilişkilendirilmiştir.
-
Cenaze törenlerinde sıklıkla mercimek çorbası sunulurdu. Bunun nedeni, mercimeğin toprağa benzeyen rengi ve ölümden sonra toprağa dönüşü simgelemesiydi.
-
Ayrıca Pythagoras (Pisagor), ruhların göçüne inandığı için mercimeği kutsal sayar, ancak kendisi ve takipçileri mercimek yemezdi.
İlginç not: Pisagor’un ölüm nedeninin “bir mercimek tarlasında saklanmayı reddetmesi” olduğu rivayet edilir.
● Nohut ve Kehanet
-
Nohut, antik çağda kehanetle ilişkilendirilirdi.
-
Bazı kehanet törenlerinde, nohutlar ateşe atılarak çıkardıkları çıtırtılara göre yorumlar yapılırdı.
-
Aynı zamanda doğurganlık sembolü olan nohut, düğünlerde ve doğum kutlamalarında kullanılırdı.
🏛️ 2. Antik Roma’da Bakliyat Bolluğun Simgesi
Romalılar için bakliyatlar hem besin hem de ritüel maddesiydi.
● Fasulye Festivalleri
-
Antik Roma’da Mayıs ayında düzenlenen Lemuria adlı festivalde, kötü ruhları uzaklaştırmak amacıyla siyah fasulyeler sunulurdu.
-
Bu ritüelde evin reisi, gece boyunca elinde fasulyelerle dolaşır ve “Git, kötü ruh! Bu fasulye sana!” diyerek ruhları kovardı.
● Mercimek ve Para
-
Romalılar, mercimeğin şeklinin para keselerine benzemesinden ötürü zenginliği çağırdığına inanırlardı.
-
Yeni yılın ilk günü mercimek tüketmek, yılı bolluk içinde geçirmek için yaygın bir gelenekti. Bu gelenek günümüzde hâlâ İtalya’da sürmektedir.
🐫 3. Doğu Mitolojilerinde Bakliyatın Kutsal Yönü
● Hint Mitolojisi ve Dal (Mercimek) Kültürü
-
Hindistan’da mercimek yemekleri “dal” adıyla bilinir ve neredeyse her evde günde bir kez pişirilir.
-
Hint mitolojisinde, mercimek tanrılara adanan kurban yemeklerinin temelini oluşturur.
-
Tanrı Krishna, sade yaşantısıyla bilinir ve bakliyatlarla yapılan yemekleri tercih etmiştir.
● Orta Doğu’da Nohutun Kutsallığı
-
Mezopotamya uygarlıkları, nohutun toprağın bereketini simgelediğine inanırdı.
-
Antik Sümer tabletlerinde nohut, “tanrı Enlil’in tohumları” olarak anılır.
-
Ayrıca nohut; yıldırım, yağmur ve bereket tanrılarının sembolik yiyecekleri arasında gösterilmiştir.
🕍 4. İlahi Kitaplarda ve İnançlarda Bakliyat
● Tevrat ve Mercimek Çorbası Hikâyesi
-
Eski Ahit’te, Yakup’un ağabeyi Esav’a bir tas mercimek çorbası karşılığında ilk oğulluk hakkını sattığı anlatılır.
-
Bu hikâye, mercimeğin tarih boyunca ne kadar değerli ve doyurucu görüldüğünün kanıtıdır.
● İslam Kültüründe Bakliyatlar
-
Bakliyat, özellikle İslam geleneğinde sade ve helal gıdalar arasında yer alır.
-
Hz. Muhammed’in nohut, mercimek ve hurma gibi gıdalarla beslendiği kaynaklarda geçer.
-
Aşure geleneğinde ise yedi tür bakliyat kullanılması, bereketin ve farklılıkların bir araya gelişini simgeler.
✨ 5. Halk Efsanelerinde Bakliyatlar
-
Türk mitolojisinde nohutun tılsımlı gücü olduğuna inanılır; büyülerde kullanıldığı söylenir.
-
Anadolu’da “üzerine nohut koyarsan nazar değmez” gibi inançlar hâlâ sürmektedir.
-
Balkan efsanelerinde, nohut gece bırakıldığında kötü ruhların onunla oynayıp uzaklaştığına inanılırdı.
📌 6. Mitolojiden Sofraya: Bugün Ne Anlama Geliyor?
Mitolojik kökenleri olan birçok bakliyat geleneği, günümüzde hâlâ yaşatılıyor:
-
Yeni yılda mercimek yeme adeti: Şans ve para getirir.
-
Aşure gününde farklı bakliyatların bir araya gelişi: Barış ve paylaşımı simgeler.
-
Vegan ve vejetaryen beslenmede yer bulan bakliyatlar, mitolojik olarak da “toprak ananın sunduğu armağanlar” olarak görülür.
🧿 Sonuç
Bakliyatlar, yalnızca fiziksel açlığı doyuran değil; aynı zamanda manevi ve kültürel bir derinlik taşıyan besinlerdir. Onları sofralarımıza taşırken, aslında binlerce yıllık mitolojik ve tarihsel birikimi de yaşatmış oluruz.
uncusaim.com.tr olarak, yalnızca lezzetli ve sağlıklı bakliyat ürünleri sunmakla kalmıyor, aynı zamanda bu eşsiz gıdaların kültürel ve tarihsel yönlerini de sizinle buluşturuyoruz.
